Türkiye’de internet maalesef oldukça kötü durumda. Yıllardır evine altyapı ulaşmayan, ulaşsa da eski Türk Telekom bakır altyapıları bulunan, fiber internete sahip olamayan bir dolu insan var. 5G’ye geçen ülkeler varken ve Türkiye’de 5G için adımlar atmaya çalışırken daha fiber internete geçemeyen bu kadar insan 50 mbps hızları görebilmek için Elon Musk’ın Starlink projesini mi beklemeli?

Starlink projesi nedir?

Yazıma önce Starlink projesinin ne olduğunu anlatmakla başlamak istiyorum. İşte bu nedenle gelin bakalım Elon Musk’ın Starlink projesi nedir.

Starlink Amerikan uydu şirketi SpaceX tarafından uydu interneti erişimi sağlamak üzere inşa edilmiş bir uydu takımyıldızıdır. Takımyıldızı, yer istasyonları ile birlikte çalışacak ve seri olarak üretilen binlerce küçük uydudan oluşacak. SpaceX firması ayrıca bazı uydularını keşifler ve bilim amaçlı kullanmakla birlikte bazı uydularını ise ordulara satmayı da planlamaktadır.

2020 yılı Eylül ayı itibarıyla SpaceX 775 uyduyu konuşlandırdı. Ayrıca yine bu aydan itibaren her iki haftada bir gerçekleştirilecek fırlatmalarda, fırlatma başına 60’tan fazla uydunun yerleştirilmesi planlanmaktadır. Toplamda ise 2020’lerin ortalarında 12.000 uydu konuşlandırılarak, ardından toplam uydu sayısının 42.000’e çıkarılması planlanmaktadır. İlk 12.000 uydunun üç yörünge üzerinde bulunması planmaktadır: üç yörüngenin ilki yerden 550 km. yükseklikte ve toplam 1.600 uydunun bulunduğu bir yörünge, ardından 1.550 km. irtifada yaklaşık 2.800 K_u– ve K_a-band spektrum uydularının bulunduğu başka ikinci bir yörünge ile 340 km. yükseklikte yaklaşık 7.500 V-band uydularının yerleştirilmesi şeklindedir. Uyduların ticari olarak kullanılmasına ise 2020 yılında başlanabileceği öngörülmektedir.

Gerçekleştirilecek bu girişimle beraber olarak, binlerce uydunun 340 ila 1.550 km. arasındaki yörüngeye yerleştirilecek olmasının gökbilim üzerinde olası etkilerinin olabileceği ve uzun vadede uzay çöplüğü oluşacağı endişelerine yol açmıştır.

Uydu takımyıldızın tasarlanması, inşa edilmesi ve konuşlandırılması için on yıllık sürenin gerektiği, projenin toplam maliyetinin ise Mayıs 2018’de SpaceX’e 10 milyar ABD dolarına mâl olacağı tahmin ediliyordu. Ürünün geliştirilmesine 2015 yılında başlandı ve 2018 yılı Şubat ayında ilk iki prototip uydu test uçuşu ile denendi. İkinci test uyduları seti ve ilk büyük çaplı konuşlandırma ise 60 adet küçük uydu barındırıyordu ve bu uçuş 24 Mayıs 2019 (UTC) tarihinde gerçekleştirildi. Starlink araştırma, geliştirme, üretim ve yörünge kontrol operasyonlarının tamamı Redmond, Washington’da bulunan SpaceX uydu geliştirme tesislerinde yapılmaktadır.

Peki Starlink projesi ne kadar internet hızı sunabilir?

Yakın zamanda Technopat tarafından yapılan habere göre: Uydudan internet hizmet vaadini yerine getirmeye başlayan Starlink, kırsal bölgelerde ortalama 100 Mbps indirme ve 40 Mbps yükleme hızları sunacağını söylüyor.

Ayrıca 18 Ağustos tarihinde NTV tarafından yapılan habere göre ise Ookla tarafından yayınlanan rapora göre, yörüngede bulunan Starlink uyduları indirme hızında 30 Mbps ila 60 Mbps arasında değerlere sahip. Starlink uyduları, yapılan testlere göre 5 Mbps’den 18 Mbps’ye kadar yükleme hızı sundu.

Peki bu hızlar artabilir mi? Elbette. Çünkü bu proje kapsamında uzaya daha fazla uydu gönderilecek. Belki de ileride gönderilen uydular daha da kaliteli olabileceği için daha fazla alana daha iyi internet hızları sunabilir.

Türkiye gerçekten iyi bir internet için Starlink’i mi beklemeli?

Bu proje kapsamında gönderilmesi planlanan uyduların tamamı yörüngeye yerleştirildikten sonra ülkelerin bu işe yönelik hukuksal ve ticari altyapıyı oluşturması gerekecektir. Bundan sonra ise Elon Musk’ın şirketi, bu projenin ülkeler bazında veya global olarak fiyatlandırmasını yapıp (tahmini 80$) belirli paketler sunması gerekecektir. Tabii bunların ne kadar zamanda gerçekleşeceği ise tam olarak kestirilemez. Çünkü sadece uyduların kullanılabilir hâle gelmesi yeterli olmayacaktır.

Bu girişim tarafından sunulacak internet hızları her ne kadar 100 mbps olarak tahmin edilse de belki de daha büyük internet hızları sunabilmek için ileride verimliliği yüksek uydular gönderilerek gbps hızlarda da internet erişimi sağlanabilir. Ancak, ABD merkezli bir şirketin Türkiye’de ne kadar uygun fiyatlara uydudan internet hizmeti vereceğini de merak ediyoruz. Zira Elon Musk’ın Tesla araçları bile henüz Türkiye’de satışta değilken bu gibi bir girişim için nasıl bir fiyatlandırma olur, merak konusu. Öngörülen global ücretlendirme, yani 80$ olursa, güncel döviz kuruyla çok büyük bir ücret olur.

Ancak ücrete bakmadan, gerçekten iyi bir internet erişimi için Starlink ne kadar başarılı olur? Elbette şu anda Türkiye’de “Parası neyse vereyim, iyi internet alayım” bile diyemiyorsunuz. Fiber internetin ulaşmadığı, baz istasyonlarının oldukça yetersiz olduğu bir sürü yer bulunmakta. İşte bu nedenle bazımız 24 mbps ve altı, bazımız 50 mbps ve altı, bazımız ise 100 mbps ve altı internet kullanıyoruz. Ancak Türkiye’nin çok az bir kısmı 100 mbps üzerindeyken çok büyük bir kısım 24 ve altında internet kullanmakta ve bunlar için ortalama 75₺ gibi ücretler ödemekteyiz. İşte bu nedenle, Starlink bize pahalı bile gelse mevcut internet servis sağlayıcılardan daha kaliteli ve hızlı internet sunacağı kesin gibi duruyor.

Tabi, Türk Telekom zarar etmesin diye diğer firmaların altyapı yenilemesine engel olunan canım ülkemde, bu gibi bir ticari faaliyete ne kadar destek olunur bilinmez. Ancak Türkiye’deki Türk Telekom, Turkcell, Türksat gibi altyapı sağlayan firmaların bir ders alması ve artık Türkiye’de fiberin ulaşmadığı yer bırakmaması gerekiyor. Benim şahsi görüşümdür; Türkiye’de hiçbir şey tek başına ele alınmamalıdır. Çünkü internet, sadece internet değildir. Düzgün bir altyapı için düzgün bir şehirleşme, belediyecilik, ulaştırma politikası, özel sektör düzenlemeleri de yapılmalıdır.

Starlink Türkiye’de var mı?

Starlink’in bölgenizde ne zaman kullanılabilir hâle geleceğini öğrenmek için internet sitesine gidebilirsiniz. Burada ilk kısma e-posta adresinizi yazıp alt tarafa da sokağınızın ismini yazıp bulursanız ve “Submit” derseniz yaşadığınız yerde bu hizmet aktif olduğunda size bir e-posta gelecektir

Sonuç

Sonuç olarak, Starlink Türkiye için kötünün iyisi denilebilecek bir girişim olur. Çünkü uydudan internet de kablosuz olacağı için ne kadar sağlıklı bir bağlantı olacak bilinmez. Ancak şu kesin ki şu anda firmaların bize sundukları kötü download ve berbat upload hızlarından çok daha iyi olacaktır. Ancak bu girişim Türkiye’nin internette kurtuluşu olmaz gibi duruyor. Dünya fiber ile gbps hızları konuşurken biz 50 veya 100 mbps görebilmek için Starlink’i neden bekleyelim? Türkiye’deki altyapı şirketlerine duyurulur!

Ayrıca çok uzun zaman önce yazdığımız “Türkiye’de internet hızı” yazımı okumak için de tıklayabilirsiniz.