|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
Kış Savaşı, Finlandiya ile Sovyetler Birliği arasında yapıldı. Sovyet kuvvetleri 30 Kasım 1939’da savaşa başladı ve 12 Mart 1940’ta Moskova Barışı ile sona erdi. Gelin bu yazıda bu iki ülke arasında yaşanan savaşın detaylarına bir göz atalım.
Kış Savaşı’nın Nedenleri
Sovyetlerin 1939 sonbaharında Polonya’yı işgal etmesinin ardından; dikkatlerini kuzeye, Finlandiya’ya çevirdiler. Kasım ayında Sovyetler Birliği, Finlilerin sınırı Leningrad’dan 25 km geriye çekmelerini ve onlara bir deniz üssü inşa etmeleri için Hanko Yarımadası’nda 30 yıllık bir kiralama vermelerini talep etti. Karşılığında Sovyetler, Karelya vahşi doğasının geniş bir bölümünü teklif etti. Finliler tarafından “iki pound toprağı bir pound altınla takas etmek” olarak adlandırılan teklif kesinlikle reddedildi. Sovyetler, Finlandiya sınırı boyunca yaklaşık 1 milyon askeri yığmaya başladı.
26 Kasım 1939’da Sovyetler, Rusya’nın Mainila kasabasındaki Fin bombardımanını taklit etti. Bombardımanın ardından Finlilerden özür dilemelerini ve güçlerini sınırdan 25 km geri çekmelerini istediler. Sorumluluğu Finliler reddetti. Dört gün sonra, 450.000 Sovyet askeri sınırı geçti. Başlangıçta sadece 180.000 olan küçük Fin ordusu tarafından karşılandılar. Sovyetler; Finlilere göre, zırh (6.541’a 30) ve uçaklarda (3.800’a 130) üstünlüğe sahip oldukları için Finliler tüm alanlarda sayıca çok azdı.
Savaşın seyri
Mareşal Carl Gustav Mannerheim liderliğindeki Fin kuvvetleri, Karelya Kıstağı boyunca Mannerheim hattını yönetti. Finlandiya Körfezi ve Lagoda Gölü’ne demirleyen bu müstahkem hat, çatışmanın en ağır savaşlarından bazılarına sahne oldu. Kuzeyde Fin birlikleri işgalcileri durdurmak için harekete geçti. Sovyet kuvvetleri yetenekli Mareşal Kirill Meretskov tarafından yönetildi ancak daha düşük komuta seviyelerinde Josef Stalin’in 1937’de Kızıl Ordu’dan yaptığı tasfiyelerden büyük zarar gördü. İlerleyen Sovyetler, ağır bir direnişle karşılaşmayı beklemiyordu ve kış malzemeleri ve ekipmanından yoksundu.
Genel olarak alay gücüyle saldıran Sovyetler, koyu renkli üniformaları içinde Fin makineli tüfekler ve keskin nişancılar için kolay hedefler sunuyordu. Bir Finli: Onbaşı Simo Häyhä, bir keskin nişancı olarak 500’den fazla askeri öldürdü. Beyaz kamuflaj ve kayakları kullanan Fin birlikleri, Sovyetlere şaşırtıcı kayıplar vermeyi başardı. Tercih ettikleri yöntem, hızlı hareket eden hafif piyadelerin izole düşman birimlerini hızla çevreleyip yok etmeleri için çağrıda bulunan “motti” taktiklerinin kullanılmasıydı. Finler zırhtan yoksun olduklarından, Sovyet tanklarıyla başa çıkmak için özel piyade taktikleri geliştirdiler.
Finliler, dört kişilik ekipler kullanarak, düşman tanklarının izlerini durdurmak için bir kütükle tıkar ve ardından yakıt tankını patlatmak için molotof kokteylleri kullanırdı. Bu yöntem kullanılarak 2.000’den fazla Sovyet tankı imha edildi. Aralık ayında Sovyetleri etkin bir şekilde durdurduktan sonra Finler, Ocak 1940’ın başlarında Suomussalmi yakınlarındaki Raate Yolu’nda çarpıcı bir zafer kazandı.
Meretskov’un Mannerheim Hattı’nı kıramaması veya başka bir yerde başarı elde edememesine öfkelenen Stalin, 7 Ocak’ta onun yerine Marshall Semyon Timoshenko’yu getirdi. Beş gün boyunca Finler Sovyetleri geri püskürterek korkunç kayıplar verdi. Altıncı günde Timonshenko, Batı Karelya’da benzer bir kaderle karşılaşan saldırılara başladı. 11 Şubat’ta Sovyetler, Mannerheim hattını birkaç yerden geçerek nihayet başarıya ulaştı.
Ordusunun mühimmat kaynağı neredeyse tükenmek üzereyken Mannerheim, 14’ünde adamlarını yeni savunma pozisyonlarına çekti. Dünya Savaşı’nda savaşan Müttefikler, Finlere yardım etmek için 135.000 asker göndermeyi teklif ettiğinde bir umut oluştu. Müttefiklerin teklifindeki tuzak, askerlerinin Finlandiya’ya ulaşmak için Norveç ve İsveç’i geçmelerine izin verilmesini talep etmeleriydi. Bu, Nazi Almanyası’na tedarik sağlayan İsveç demir cevheri sahalarını işgal etmelerine izin verecekti. Planı duyunca Adolf Hitler, Müttefik birliklerin İsveç’e girmesi halinde Almanya’nın işgal edeceğini söyledi.
Kış Savaşı’nın Sonu: Barış Antlaşması
Durum Şubat ayı boyunca, Finlerin 26’sında Viipuri’ye geri çekilmesiyle daha da kötüleşmeye devam etti. 2 Mart’ta Müttefikler resmi olarak Norveç ve İsveç’ten geçiş hakları talep ettiler. Almanya’nın tehdidi altında, her iki ülke de talebi reddetti. Ayrıca İsveç, çatışmaya doğrudan müdahale etmeyi reddetmeye devam etti. Kaybedilen önemli dış yardım umuduyla Finlandiya, Viipuri’nin eteklerindeki Sovyetler’e barış görüşmelerini başlatmak için 6 Mart’ta Moskova’ya bir parti gönderdi.
Finlandiya, çatışmaya bir son vermek için yaklaşık bir aydır hem İsveç hem de Almanya’nın baskısı altındaydı. Çünkü her iki ülke de Sovyetlerin Finlandiya’yı ele geçirmesini istemiyordu. Birkaç gün süren görüşmelerden sonra, 12 Mart’ta savaşı sona erdiren bir anlaşma tamamlandı. Moskova Barışı hükümlerine göre Finlandiya, Salla’nın bir parçası olan Fin Karelya’nın tamamı, Kalastajansaarento Yarımadası, Baltık’taki dört küçük adadan vazgeçti ve Hanko Yarımadası’nı kiralamak zorunda kaldı. Devredilen bölgelere Finlandiya’nın ikinci büyük şehri (Viipuri), sanayileşmiş topraklarının çoğu ve nüfusunun yüzde 12’si dahildi. Etkilenen bölgelerde yaşayanların Finlandiya’ya taşınmasına veya kalıp Sovyet vatandaşı olmalarına izin verildi.
Kış Savaşı Sovyetler için maliyetli bir zafer oldu. Çatışmada yaklaşık 126.875 ölü veya kayıp, 264.908 yaralı ve 5.600 esir verdiler. Ayrıca yaklaşık 2.268 tank ve zırhlı araç kaybettiler. Finliler için kayıplar yaklaşık 26.662 ölü ve 39.886 yaralı. Sovyetin Kış Savaşı’ndaki zayıf performansı, Hitler’i, saldırıya uğrarsa Stalin’in ordusunun hızla yenilebileceğine inanmasına neden oldu. Alman kuvvetleri 1941’de Barbarossa Harekatı’nı başlattığında bunu test etmeye çalıştı. Finler, Haziran 1941’de Sovyetlerle olan çatışmalarını yenilediler. Kuvvetleri Almanlarla birlikteydi ancak Almanlarla müttefik değildi.
Kış Savaşı Fotoğrafları (Galeri)
