Bu yazımda, bazı Rus bankalarının SWIFT sisteminden çıkarılmasının ardından akıllara, “Rusya bu sistemden çıkarılırsa ne olur, Rusya için Swift alternatifi sistemler var mı, bu adım Rusya’yı engeller mi şeklinde sorular geliyor. Gelin hep beraber bunlara bir bakalım.

Swift nedir?

SWIFT, Society of Worldwide Interbank Financial Telecommunication’ın kısaltmasıdır. Belçika merkezli sistem, Rusya dahil 200’den fazla ülkede binlerce finans kurumu tarafından kullanılıyor ve sınır ötesi para transferlerini kolaylaştırmak için güvenli bir mesajlaşma sistemi sağlıyor. Sistem, ödemeleri etkinleştirmek için geçen yıl günde ortalama 42 milyon mesaj alıyordu. Ulusal sınırları aşan tüm yüksek değerli ödemelerin yaklaşık yarısı, bu platformdan geçer.

Massachusetts’teki Harvard Üniversitesi’ndeki Davis Rusya ve Avrasya Araştırmaları Merkezi’nin yönetici direktörü Alexandra Vacroux, SWIFT’in parayı hareket ettirmeyen, ancak paranın nereye gittiği hakkında bilgi sağlayan bir “bankalar için sosyal ağ” gibi olduğunu söyledi.

Vacroux, “Gerçekten bir sosyal mesajlaşma sistemi gibi ve bankalar için Twitter gibi” dedi.

Reuters, swift sistemine bağlanan ve diğer bankalarla ilişki kuran bankaların, sistem içindeki mesajları kullanarak ödeme yapabileceğini bildirdi. Mesajlar güvenlidir, böylece ödeme talimatları genellikle sorgulanmadan yerine getirilir. Bu, bankaların yüksek hacimli işlemleri yüksek hızda işlemesine olanak tanır. Uluslararası ticaretin finansmanı için temel mekanizma haline gelmiştir.

SWIFT’i finansal hizmetler sektörünün bel kemiği olarak düşünebilirsiniz.

Markos Zachariadis, Manchester Üniversitesi

Manchester Üniversitesi’nde finansal teknoloji ve bilgi sistemleri profesörü ve başkanı Markos Zachariadis, “SWIFT’i finansal hizmetler sektörünün bel kemiği olarak düşünebilirsiniz” dedi.

“Dünya çapında taşınan paranın hacmi ve değeri açısından finansal hizmetlerde sahip olduğumuz en etkili altyapıdır.” 

Rusya SWIFT sisteminden çıkarıldı

Gece yarısında haberlere düşen bir bilgiye göre, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, hareketin Rusya’nın Ukrayna’daki savaşını finanse etme yeteneğine zarar vermeyi amaçladığını söyledi. Almanya ve Batılı müttefikleri Cumartesi günü, “seçilmiş” Rus bankalarını swift küresel ödeme sisteminden çıkarma konusunda anlaştı. Hareket, Rusya’yı Ukrayna’yı işgali nedeniyle hedef alan yeni bir yaptırım turunun parçası.

ABD, AB ve İngiltere de Rusya Merkez Bankası’na “kısıtlayıcı tedbirler” koyma konusunda anlaştı. Tedbirler ortaklaşa açıklandı ve Moskova’ya yönelik yaptırımların önemli ölçüde artırıldığını gösteriyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ABD, Almanya, Fransa, İtalya ve Kanada liderleriyle yaptığı video konferansın ardından yaptığı açıklamada, “Bu, bu bankaların uluslararası finansal sistemden bağlantısını kesecek ve küresel olarak faaliyet gösterme yeteneklerine zarar verecek” dedi. “Bütün bu önlemler Putin’in savaşını finanse etme kabiliyetine önemli ölçüde zarar verecek ve ekonomisi üzerinde ciddi bir aşındırıcı etkiye sahip olacak” dedi. “Putin Ukrayna’yı yok etmek için yola çıktı ama aslında yaptığı da kendi ülkesinin geleceğini yok etmektir.”

Merkez Bankası üzerindeki kısıtlamalar, Kremlin’in elinde bulunan 600 milyar dolardan (530 milyar Euro) fazla rezervi hedefliyor. ABD’li yetkililer, yeni yaptırımların rubleyi “serbest düşüşe” göndermeyi ve Rus ekonomisinde yükselen enflasyonu teşvik etmeyi amaçladığını söyledi. 

Müttefikler ayrıca “Rus hükümetine bağlı varlıklı Rusların ülkelerimizin vatandaşı olmalarına ve finansal sistemlerimize erişmelerine izin veren altın pasaportlar olarak adlandırılan vatandaşlık satışını sınırlamak için önlemler alma” taahhüdünü de duyurdular.

Swift’ten çıkarılırsa Rusya nasıl etkilenir?

Rus bankalarının Swift’ten çıkarılması, ülkenin dünyadaki finansal piyasalara erişimini kısıtlayacaktır. Zachariadis, neredeyse bir ülkeyi internetten kesmek gibi olacağını söyledi.

“Çevrimiçi faaliyet gösteren tüm bu organizasyonları hayal edin. Müşterileri, bu altyapıya aniden sıfır erişimle bilgi gönderdikleri ve işlem yaptıkları yerlere sahipler.”

Helsinki merkezli uluslararası yaptırımlar uzmanı Maria Shagina, geçen yıl Carnegie Moskova Merkezi için yazdığı bir makalede, Rusya’nın Swift’ten men edilmesinin etkisinin, 2012’de sisteme erişimi reddedilen İran için olduğu kadar yıkıcı olabileceğini yazmıştı.

“Rusya, ABD doları cinsinden hidrokarbon ihracatı nedeniyle SWIFT’e büyük ölçüde bağımlı. Kesinti, tüm uluslararası işlemleri sona erdirecek, döviz oynaklığını tetikleyecek ve büyük sermaye çıkışlarına neden olacak” diye yazdı. 

Ancak bazı uzmanlar, Rusya’yı Swift’ten çıkarmanın diğer olası yaptırımlar kadar yıkıcı olup olmadığını sorguluyor. Tufts Üniversitesi Fletcher Okulu’nda uluslararası tarih yardımcı doçenti ve Massachusetts’in eş direktörü Chris Miller, “SWIFT’e etkisine göre aşırı ilgi ve etkilerine göre ABD bankacılık yaptırımlarına yeterince dikkat edilmediğini düşünüyorum” dedi. Miller, büyük Rus bankalarını ABD finans sisteminden kesmekle tehdit etmenin kesinlikle daha fazla etkili olacağını söyledi.

Uluslararası ticarete odaklanan ve Obama yönetiminde çalışan uluslararası bir avukat olan Adam Smith, CBS News’e verdiği demeçte, “Bu bir finansal ödeme sistemi değil, bir iletişim platformu” dedi. “Rusya’yı Swift’ten çıkarırsanız, onları önemli bir finans arterinden çıkarmış olursunuz, ancak bankadan bankaya işlemlerde bulunmak için telefon, teleks veya e-posta gibi swift öncesi araçları kullanabilirler.”

Rusya’nın kullanabileceği alternatif sistemler var mı?

2014 yılında Rusya’nın SWIFT’ten çıkarılması çağrılarına yol açan Rusya’nın Kırım’ı işgal etmesinin ardından, Rusya Merkez Bankası bir swift alternatifi olan Finansal Mesajların Aktarımı Sistemi (SPFS) geliştirme planlarına başladı. Rusya ve Rus-Çin ilişkileri uzmanı ve Washington DC’deki Georgetown Üniversitesi’nde fahri profesör olan Harley Balzer’e göre, Şubat 2020 itibariyle 400’den fazla Rus bankası SPFS’ye katılarak SWIFT’e kayıtlı Rus bankalarının sayısını aştı.

Balzer, Rus hükümetinin kullanımı teşvik etmek için bankalara sübvansiyon verdiğini ve bunun da ülkedeki bankaların ücretlerini düşürdüğü için SPFS’nin bir parçası olmak istemesine neden olduğunu söyledi. 

Ancak şimdiye kadar, bir Çin bankası da dahil olmak üzere yalnızca yaklaşık bir düzine yabancı banka bunu kullanıyor. Bu da “uluslararası ödeme transferleri için gerçekten Rusya’ya pek yardımcı olmayacak” anlamına geliyor.

Kaynaklar:

1. https://www.cbc.ca/news/world/swift-sanctions-russia-banking-ukraine-1.6365146
2. https://www.dw.com/en/eu-us-uk-to-exclude-some-russian-banks-from-swift/a-60931401